Kolencentrales mogen weer volop draaien om gasvoorraad te redden
Leestijd: 5 minuten | Geschreven door: Annemieke 
Kolencentrales mogen sinds maandag 20 juni hun productiecapaciteit opschroeven om meer elektriciteit te produceren. Sinds 1 januari dit jaar mochten zij maximaal 35 procent van hun productiecapaciteit gebruiken. Deze regel wordt nu gewijzigd, omdat het risico bestaat dat we komende winter te weinig gas op voorraad hebben. Wanneer de kolencentrales hun productie opschroeven is nog onduidelijk.
Dit artikel in het kort:
-
Sinds 1 januari mochten kolencentrales 35 procent van hun productiecapaciteit gebruiken. Nu wordt deze regeling geschrapt
-
De leveringszekerheid voor komende winter kan anders niet gegarandeerd worden nu Rusland 60 procent minder gas richting Europa exporteert
-
Maandenlang werd gas ingezet voor het opwekken van stroom. Dit ging ten koste van het vullen van de gasvoorraden
-
Het lijkt er op dat het de klimaatdoelstellingen geen gevaar lopen
-
Om de kolencentrales op vol vermogen te laten draaien moet eerst de wetgeving aangepast worden
Het artikel gaat hieronder verder ↓
Vergelijk kosteloos het actuele energie-aanbod
Vergelijk & bespaar
op Feedback Company
Minder.nl hecht veel waarde aan uw privacy. Lees onze privacyverklaring.
Het zal een uiterst pijnlijke beslissing geweest zijn voor onze minister van klimaat, Rob Jetten. In maart 2019 stond hij nog met zijn duim omhoog op de foto, want de kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam werd gesloten. ‘Op naar een tijdperk met minder kolen en meer zon- en windenergie!’ postte hij op Twitter. Drie jaar later meldt hij in een persconferentie dat kolencentrales niet minder, maar méér gaan produceren.
Waarom de 35 procent-regeling geschrapt wordt
De afgelopen weken werd er al op aangedrongen vanuit verschillende kanten: schrap de 35 procent-regeling voor kolencentrales. Het argument hiervoor was dat er onnodig veel gas gebruikt werd om elektriciteit op te wekken terwijl we dit de komende winter hard nodig hebben. Door de productiecapaciteit van kolencentrales op te schroeven, zijn we in staat om de gasvoorraden flink aan te vullen.
Een simpele, maar belangrijke vraag:
Waarom besparen we gas door kolen te verbranden?
Stroom kun je opwekken met kolen, maar ook met gas. Door gas te gebruiken, is er minder CO2-uitstoot dan bij het gebruik van kolen. Wel zo handig voor onze klimaatdoelen. Alleen gezien de huidige gasprijzen en de onzekerheid over of we komende winter voldoende gas op voorraad hebben, is een zuinig omgangsbeleid vereist met al het gas dat we importeren. En daar zit het knelpunt: de 35 procent-regeling staat haaks op het zuinig omgaan met gas. En dat terwijl de Europese Commissie landen in Europa verplicht om de gasvoorraden voor minimaal 80 procent gevuld te hebben. In Nederland zijn deze momenteel voor 47 procent gevuld.
Door de gasboycot van Rusland richting Europa ziet de overheid zich genoodzaakt om de productiecapaciteit van kolencentrales op te schroeven. Ter herinnering: eerst werden Polen en Bulgarije uitgesloten van de gasexport. Daarna volgde Nederland. Doordat wij geen grote afhankelijkheid van Russisch gas hadden en we dit via (Duitse) omwegen alsnog geleverd kregen, viel de schade mee. Nu Duitsland en Italië sinds 14 juni de gaslevering via een van de belangrijkste gaspijpleidingen vanuit Rusland ook aanzienlijk zagen afnemen (60 procent minder gasexport naar Europa via de Nord Stream 1 gaspijpleiding) verandert de situatie. Europa wordt door deze Russische sanctie geraakt en hoe ons dit beïnvloedt vatten we hieronder samen:
- Europa krijgt 60 procent minder gas geleverd door Rusland, een zeer belangrijke gasleverancier
- Hierdoor kopen steeds meer landen op alternatieve wijze gas in (denk aan het vloeibare LNG uit Amerika)
- Ondertussen neemt de vraag naar LNG vanuit Azië ook toe nu de lockdowns enigszins afnemen
- Er is zoveel vraag naar gas dat het onzeker is of de voorraden in Nederland op tijd gevuld zijn voor de winter. Helemaal als je bedenkt dat ieder Europees land na de zomer zijn gasvoorraden tot minimaal 80 procent aangevuld moet hebben en Rusland voor steeds meer landen geen betrouwbare leverancier blijkt
- Bovendien stijgt de gasprijs aanzienlijk. Na 14 juni, toen bekend werd dat Rusland 60 procent minder gas exporteerde naar Europa, nam de gasprijs in een stijgende lijn toe. Zie de prijsgrafiek hieronder. Bedrijven (maar ook huishoudens) kunnen hier nadelige gevolgen van ondervinden. Afgelopen winter al waren er bedrijven die hun productie stop moesten zetten vanwege te hoge energiekosten
Ontwikkeling van de gasprijs in 2022. De blauwe lijn is voor leveringsjaar 2023.
Rob Jetten gaf aan dat er op dit moment nog geen tekort aan gas is, maar dat we komende winter in de problemen kunnen komen. Met dit risico lijkt het logisch om alle middelen in te zetten die onze gasvoorraden direct aanzienlijk aanvullen. Alleen werd dit tot op heden nog niet gedaan. Kolencentrales kunnen veel meer elektriciteit produceren, maar door de 35 procent-regeling zetten we gascentrales in. Dit betekent dat een groot deel van het duur geïmporteerde LNG niet als doel heeft om leveringszekerheid in de winter te garanderen, maar als doel om op schone wijze zakelijke energie te produceren. Laatstgenoemde is zeker belangrijk voor het klimaat, maar gezien de onzekere situatie op de gasmarkt wordt deze werkwijze nu aangepast: de 35 procent-regeling voor kolencentrales wordt gepauzeerd.
Niet alleen Nederland neemt een impopulaire (of populaire, afhankelijk van hoe je het bekijkt) beslissing die schadelijk is voor het milieu als deze. Ook Duitsland en Oostenrijk starten hun stilgelegde kolencentrales weer op. Duitsland kondige donderdagmorgen 23 juni zelfs aan dat fase 2 van het noodplan wordt geactiveerd. Dit betekent dat leveranciers hogere energieprijzen mogen doorberekenen aan hun klanten met als doel dat zij minder gas verbruiken. Dit is onderdeel van het plan om gaslevering te garanderen.
10 miljoen ton extra CO2 uitstoot
De wetswijziging waardoor kolencentrales hun productie mogen opvoeren, zorgt jaarlijks voor ongeveer 4,5 miljoen extra CO2-uitstoot, zegt Rob Jetten in een kamerbrief. Verwacht wordt dat de wetswijziging die tot 2024 geldt (omdat de 35 procent-regeling tot die tijd werd gehanteerd), in totaal tot 10 miljoen extra CO2-uitstoot zorgt. Voor de productie van elektriciteit zijn kolen simpelweg vervuilender dan gas. Uiteraard is dit geen goed nieuws voor het milieu en de klimaatdoelen. Die 10 miljoen moet daarom via andere wegen bespaard worden. We hebben immers aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Het kabinet wil dit realiseren door energiebesparing te stimuleren. Bedrijven krijgen bijvoorbeeld subsidie als zij minder gas willen verbruiken.
Er zijn ook energie-experts die vinden dat het wel meevalt met de schade voor het milieu vanwege minder CO2-uitstoot eerder dit jaar. Het gasverbruik in Europa bijvoorbeeld is alleen al in het eerste kwartaal van 2022 gedaald met 9 procent. De torenhoge gasprijzen zet bedrijven en huishoudens namelijk aan tot energiebesparing. Indirect heeft dit een positief effect op het milieu. Ten tweede zijn kolencentrales onderdeel van het Europese emissiehandelssysteem. Om CO2 uit te mogen stoten, moeten kolencentrales en andere industrieën emissierechten kopen. Dus als een Nederlandse kolencentrale rechten koopt, kunnen deze rechten niet ergens anders in Europa gekocht worden en is de uitstoot in deze landen minder.
Kolencentrales draaien niet direct op vol vermogen
In de persconferentie gaf minister Jetten aan dat de wetswijziging per direct ingaat, maar dit betekent niet dat kolencentrales vandaag al op vol vermogen draaien. Eerst dient de wetgeving over de 35 procent-regeling aangepast worden. Daarnaast kochten kolencentrales tot nu toe kolen in voor de maximaal toegestane productiecapaciteit. Extra kolen moeten nu ingekocht worden op een markt waarvan de prijs vandaag de dag verdrievoudigd is ten opzichte van januari dit jaar. Deze prijsontwikkeling zie je in de grafiek hieronder. De blauwe lijn is voor inkoopjaar 2023.
Sinds januari dit jaar is de kolenprijs verdrievoudigd. De blauwe lijn is voor leveringsjaar 2023.
Nog een punt van aandacht is de compensatie die kolencentrales nu krijgen. Aangezien kolencentrales sinds 1 januari op 35 procent van hun kunnen mochten draaien, ontvingen ze voor de resterende 65 procent een compensatie. In drie jaar tijd kan dit de overheid 1,9 miljard euro kosten. Voor de eigenaren van kolencentrales is dit een zeer lucratief verdienmodel. Zij zijn waarschijnlijk uiterst benieuwd wat er met de compensatieregeling gebeurt als de 35 procent-regeling opgeheven wordt en hoe dit hun inkomsten beïnvloedt.
Wat betekent de wetswijziging voor de energieprijzen?
Hoe de energieprijzen zich de komende periode ontwikkelen, is nog afwachten. In ieder geval steeg de steenkoolprijs vrijwel gelijk nadat deze week bleek dat meerdere landen de productiecapaciteit van kolencentrales opvoeren. Voor wat betreft de elektriciteitsprijs is mogelijk een lichtelijke daling te verwachten. Dat is ten minste de verwachting van energie-expert René Peter, blijkt uit een nieuwsbericht van NU.nl. Een ander perspectief lees je in het Financieele Dagblad. De eigenaar van de grootste Duitse energieproducent RWE, Markus Krebber, vermoedt dat het drie tot vijf jaar duurt voordat de elektriciteitsprijs lagere prijsniveaus bereikt.
En de gasprijs? Dit is altijd moeilijk te voorspellen. Maar zolang er veel vraag is naar vloeibaar LNG gas en Rusland steeds verder de gaskraan dichtdraait is de kans klein dat de gasprijs aanzienlijk daalt.
Vragen over je zakelijk energiecontract?
Maak hier je keuze:
Energiecontract voor ZZP & MKB
Ben je benieuwd naar het huidige aanbod aan ZZP Energie of MKB energie? En wil je weten of je in deze tijd je energiekosten kunt verlagen? Wij beantwoorden graag al je vragen.
Energie-inkoop voor Grootzakelijk
Wanneer is het slim om je grootzakelijke energie in te kopen nu de energiemarkt onzeker is? Een belangrijke vraag die ik graag vrijblijvend met je bespreek.
Sebastian
Inkoopspecialist bij Minder.nl